Màu sắc nước tiểu bất thường: Màu đỏ hay sậm màu

Màu sắc nước tiểu bất thường (như nước tiểu màu đỏ, nước tiểu màu cam hoặc màu xanh) có thể liên quan đến các tình trạng sức khỏe khác nhau. Hiểu về ý nghĩa của những màu nước tiểu sẽ giúp bạn sớm phát hiện bệnh và điều trị kịp thời.

Vậy nguyên nhân gây màu sắc nước tiểu bất thường là gì và làm thế nào để phát hiện bệnh sớm? Mời bạn cùng tìm hiểu thêm trong bài viết này nhé!

Tìm hiểu chung

Màu sắc nước tiểu bất thường là gì?

Trước khi trả lời cho câu hỏi trên, chúng ta cần phải xác định nước tiểu bình thường có màu gì.Nước tiểu màu gì là tốt? Nước tiểu bình thường có màu vàng nhạt đến màu hổ phách đậm nhờ loại sắc tố gọi là urochrome và độ pha loãng hoặc đậm đặc của nước tiểu.

Các sắc tố và các hợp chất khác có trong thực phẩm và các loại thuốc nhất định có thể thay đổi màu sắc của nước tiểu. Củ cải đường, dâu là một trong các loại thực phẩm có khả năng ảnh hưởng đến màu sắc nước tiểu nhất. Nhiều loại thuốc kê toa và không cần toa tạo nhiều màu sắc khác nhau cho nước tiểu như nước tiểu màu đỏ, nước tiểu màu vàng xanh hoặc màu xanh lam.

Màu sắc nước tiểu bất thường có thể là một dấu hiệu của bệnh lý. Ví dụ như nước tiểu màu đỏ đậm hay màu nâu là một đặc điểm nhận diện của porphyria, một rối loạn di truyền hiếm gặp của các tế bào hồng cầu.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của màu sắc nước tiểu bất thường là gì?

Nước tiểu bình thường có màu sắc khác nhau tùy thuộc vào lượng nước uống vào. Dịch lỏng pha loãng chất làm nước tiểu có màu vàng, vì vậy bạn càng uống nước nhiều thì nước tiểu càng trong. Khi bạn uống ít nước, nước tiểu trở nên sậm màu hơn. Mất nước nghiêm trọng có thể làm nước tiểu có màu hổ phách.

Tuy nhiên, nước tiểu có thể chuyển thành nhiều màu khác thường là nước tiểu có màu đỏ, xanh dương, xanh lá cây, nâu sẫm và trắng đục.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu bạn có bất cứ hiện tượng màu sắc nước tiểu bất thường sau đây:

• Thấy có máu trong nước tiểu. Nước tiểu có máu (hay đi tiểu ra màu đỏ) là triệu chứng phổ biến của nhiễm trùng đường tiết niệu và sỏi thận. Những vấn đề này thường gây ra đau đớn. Bên cạnh đó, nước tiểu đỏ như máu không đau có thể báo hiệu một vấn đề nghiêm trọng hơn như ung thư.
• Nước tiểu tối màu hoặc màu cam. Nếu nước tiểu màu cam hoặc sậm màu hơn bình thường, đặc biệt kèm theo phân nhạt màu và da vàng mắt vàng, có thể do rối loạn chức năng gan.

Trước khi thăm khám bác sĩ, bạn nên chuẩn bị trước một số câu hỏi mà bác sĩ có thể hỏi về màu nước tiểu:

• Màu sắc nước tiểu bất thường đã xuất hiện bao lâu (nước tiểu có màu đỏ, cam,…)
• Có bất kỳ mùi nào bất thường không?
• Ít nhất một lần có cục máu đông trong nước tiểu hay không?
• Bạn có gặp bất kỳ cơn đau khi đi tiểu hoặc một số triệu chứng khác.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể hỏi bạn về các loại thuốc mà bạn hiện đang sử dụng. Điều quan trọng là bạn phải nhớ tên các loại thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn và bất kỳ chất bổ sung thảo dược nào mà bạn đã và đang dùng.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nào gây ra màu sắc nước tiểu bất thường?

Một loạt màu sắc trong nước tiểu báo hiệu một số vấn đề sức khỏe. Có nhiều nguyên nhân được liệt kê dưới đây, nhưng đây không phải là tất cả nguyên nhân. Hãy nói chuyện với bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.

Nước tiểu màu cam

Nước tiểu màu cam có thể do các loại thuốc gây ra. Ví dụ như thuốc kháng sinh rifampicin và các thuốc giảm đau phenazopyridine được sử dụng để giảm đau bàng quang tiết niệu. Một số thuốc nhuận tràng và các chất dùng trong hóa trị cũng có thể làm nước tiểu chuyển màu cam.

Chế độ ăn uống làm nước tiểu có màu cam có thể do ăn nhiều cà rốt. Trái cây giàu vitamin C, củ cải đường cũng có thể ảnh hưởng đến màu nước tiểu.

Nước tiểu màu đỏ

Nhiều người thắc mắc rằng: “Đi tiểu màu đỏ là bệnh gì?” Nước tiểu màu đỏ có thể đến từ một số nguyên nhân. Đi tiểu nước tiểu màu đỏ là do có máu xuất hiện trong nước tiểu. Khi bị tình trạng tiểu ra màu đỏ, bạn phải đến gặp bác sĩ để được điều trị.

Một tình trạng liên quan đến nước tiểu màu đỏ gọi là hemoglobin niệu, giống như myoglobin niệu liên quan đến cơ bắp.

Các nguyên nhân vô hại gây nước tiểu màu đỏ là do ăn củ cải đường hoặc dâu đen.

Màu sắc nước tiểu bất thường: Nước tiểu màu nâu

Các thuốc làm thay đổi màu sắc của nước tiểu chuyển sang màu nâu bao gồm:

• Thuốc chống loạn thần như chlorpromazine  và thioridazine
• Kháng sinh như metronidazole và nitrofurantoin
• Một loại thuốc chống động kinh gọi là phenytoin
• Thuốc nhuận tràng sennoside

Nước tiểu màu tím sẵm

Một tình trạng được gọi là porphyria làm nước tiểu có màu tím sẫm. Porphyria là một rối loạn trao đổi chất hiếm gặp.

Màu sắc nước tiểu bất thường: Nước tiểu có màu xanh 

Nước tiểu có thể chuyển sang màu xanh vì những nguyên nhân sau đây:

• Thuốc và các hợp chất có chứa phenol như promethazine sử dụng cho dị ứng, buồn nôn và propofol, một loại thuốc sử dụng trong gây mê
• Các thuốc khác, bao gồm amitriptyline chống trầm cảm, cimetidine, làm giảm axit trong dạ dày và các thuốc giảm đau
• Các thuốc cản quang, bao gồm chàm xanh, chàm đỏ son sử dụng trong xét nghiệm thận, axit carbolic và các dẫn xuất Flavin
• Biliverdin, một sắc tố mật
• Nhiễm vi khuẩn Pseudomonas
• Methylene xanh, một loại thuốc nhuộm và cũng được sử dụng như một loại thuốc, có thể tạo màu xanh lam cho nước tiểu.

Nguy cơ mắc phải

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ màu sắc nước tiểu bất thường?

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ làm cho màu nước tiểu bất thường như:

• Tuổi tác: Khối u bàng quang và thận, có thể gây ra máu trong nước tiểu, thường gặp ở người già. Đàn ông trên 50 tuổi thỉnh thoảng có máu trong nước tiểu là do tuyến tiền liệt sưng to.
• Lịch sử gia đình: Có lịch sử gia đình bị sỏi thận hoặc bệnh thận làm tăng nguy cơ phát triển những vấn đề này. Cả hai có thể gây ra hiện tượng tiểu màu đỏ, hay còn gọi là máu trong nước tiểu.
• Luyện tập thể lực quá mức: Người chạy nước rút có nguy cơ cao nhất mắc bệnh, nhưng bất cứ ai tập thể dục cường độ cao có thể bị chảy máu đường tiết niệu.

Chẩn đoán & điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán màu sắc nước tiểu bất thường?

Phân tích nước tiểu

Bác sĩ sử dụng các xét nghiệm nước tiểu để tìm kiếm tế bào hồng cầu trong máu, nồng độ protein cao và các khoáng chất bài tiết trong nước tiểu có thể cho thấy thận hoặc đường tiết niệu có vấn đề. Xét nghiệm mẫu nước tiểu cũng có khả năng phát hiện vi khuẩn gây nhiễm trùng.

Xét nghiệm máu

Một số xét nghiệm máu đo nồng độ creatinine và nitrogen niệu trong máu, đây là các sản phẩm chất thải tích tụ trong máu khi thận bị hư hỏng và không lọc đúng cách. Bác sĩ cũng có thể làm các xét nghiệm máu để kiểm tra men gan và các tình trạng khác như bệnh tiểu đường.

Những phương pháp nào dùng để điều trị màu sắc nước tiểu bất thường?

Điều trị sẽ phụ thuộc vào tình trạng gây ra sự thay đổi màu sắc của nước tiểu.

Chế độ sinh hoạt hợp lý

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn kiểm soát màu sắc nước tiểu bình thường?

Khi bị mất nước, nước tiểu trở nên đặc và và sẫm màu hơn. Nếu điều này xảy ra, bạn cần uống thêm nhiều nước. Hãy bảo đảm bạn uống đủ nước hàng ngày để cơ thể có đủ nước và khỏe mạnh.

Trên đây là những chia sẻ của Hello Bacsi về cách nhận biết màu sắc nước tiểu bình thường cũng như một số chẩn đoán và hướng điều trị khi gặp màu nước tiểu bất thường. Nếu bạn đi tiểu ra nước tiểu màu đỏ, màu cam hay đục hơn bình thường thì hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.